Chyba każdy amator chińskich monet keszowych spotkał się z katalogiem „Cast Chinese Coins” Davida Hartilla, który obecnie jest podstawowym i najbardziej popularnym opracowaniem tematu na Zachodzie.  Autor zgotował nam niemałą niespodziankę i w bieżącym roku za jego sprawą pojawiła się na rynku nowa pozycja, będąca suplementem do katalogu. To „Cast Chinese Coins Colour Plates” gdzie na 93 stronach przedstawiono kolorowe zdjęcia ilustrujące cały przekrój chińskiego mennictwa począwszy od pierwszych monet okrągłych, monet noży i monet motyk, aż do końca Cesarstwa, zahaczając również o początek Republiki. Na zdjęciach znajdziemy poza tym parę przykładów form i matryc służących do odlewania monet czy odkryte monetarne skarby. Oprócz monet oryginalnych, będziemy mogli przyjrzeć się fałszerstwom na szkodę emitenta, falsyfikatom na szkodę kolekcjonerów czy replikom przeznaczonym na rynek pamiątkowy.

„Cast Chinese Coins Colour Plates” nie służy do identyfikacji monet i nie miała do tego służyć w zamierzeniu autora. To zadanie katalogu „Cast Chinese Coins”, który spełnia je znakomicie (wyłączając monety Ban Liang i Wu Zhu, do identyfikacji których w mojej opinii należy sięgnąć po inną literaturę). Nowa publikacja uzupełnia to, czego katalogowi brakowało poprzez zawarte w nim jedynie estampaże. Dzięki zdjęciom w pełnym kolorze możemy w dużo większym stopniu nauczyć się wyłapywać cechy oryginałów i odróżniać je od fałszerstw lub po prostu podziwiać numizmaty w pełnej krasie.

Dla sympatyków odlewanych chińskich monet „Cast Chinese Coins Colour Plates” to absolutny must have.

 

Wydawca: New Generation Publishing

102 strony

Format A4

Data publikacji: 22 maja 2024

Do kupienia: amazon.pl

Duet Lu Jiabing i Han Zhanming w „Ancient Coins 古钱币” zafundował nam podróż od początku historii pieniądza chińskiego, aż po czasy ostatniej cesarskiej dynastii Qing. Wszystko to na 108 stronach formatu 14,5 x 20cm.

Po wstępie opisującym pokrótce etapy mennictwa Chin, całość przedstawiono chronologicznie na fotografiach w pięciu rozdziałach.

Zaczęto oczywiście od Zachodniej Dynastii Zhou 西周 (1122-771 p.n.e.) i pieniądza przedmiotowego, czyli muszli kauri i ich imitacji. Następnie pokazano emisje okresu Wiosen i Jesieni 春秋時代 (770-475 p.n.e.) czyli monety noże, monety motyki, pierwsze monety okrągłe oraz monety Yibi.

Kolejne, wyodrębnione w osobnym rozdziale, to monety oznaczane poprzez ich (ustawową) masę czyli zhuliang. Ujęto tutaj okres od dynastii Qin 秦 (221-207 p.n.e.), poprzez dynastię Han 漢 (206 p.n.e. – 220 n.e.) i Xin 新 (9-23 n.e.), aż do Sui 隋 (581-618), a więc od monet Ban Liang半兩 cesarza Qin Shihuang 秦始皇 (259-210 p.n.e.) po ostatnie monety Wu Zhu 五銖.

Czwarty rozdział nosi tytuł „Tongbao Coins” i przedstawia czasy od dynastii Tang 唐 (618-907) po dynastię Qing 清 (1644-1911). Czasy gdy schemat inskrypcji awersu zapisanej czterema znakami i zakończonej Tong Bao 通寶 (ewentualnie Yuan Bao 元寶 czy Zhong Bao 重寳) zapoczątkowany monetami Kai Yuan Tong Bao 開元通寶 (w roku 621) utrwalił się i trwał do końca cesarstwa (a nawet dłużej).

Następnie znajdziemy (niestety tylko dwa) przykłady banknotów emitowanych przez Cesarstwo. Jeden emitowany przez dynastię Yuan 元 (1271-1368), jeden przez dynastię Ming 明 (1368-1644).

Na końcu książki zamieszczono dodatkowo dwa rozdziały.

„Small treasures”, który jest krótkim słownikiem zawierającym około dwudziestu wybranych (ważnych) pojęć związanych z mennictwem keszowym (definicje w większości podparte są zdjęciami), oraz „Auction price” – notowania aukcyjne wybranych monet. W „Small treasures” pokazano miedzy innymi piękny przykład ręcznie rzeźbionej zuqian 祖錢 (master coin) Tong Zhi Zhong Bao 同治重寳 czy muqian 母錢 (mother coin) Xuan Tong Tong Bao 宣統通寶.

W „Ancient Coins 古钱币” zobaczymy około 70 monet (plus dwa wspomniane banknoty). Całość opiera się na dobrej jakości zdjęciach typowych, aczkolwiek ciekawych, przykładów numizmatów dla danego okresu. Choć zdjęcia są największym atutem książki, krótkie teksty wprowadzające czytelnika w każdy rozdział oraz wstęp są jak najbardziej godne uwagi. Są zwięzłe i konkretne, krótkie i dzięki temu „niemęczące”. Idealna lektura gdy bardziej mamy ochotę na odpoczynek i relaks niż na naukę.

Do kupienia (obecnie) w serwisie ebay.

Sympatycy monet keszowych mogą wreszcie powiedzieć – już jest!

Pierwsza w Polsce książka dotycząca mennictwa keszowego właśnie się ukazała. „Monety keszowe” Dariusza Marzęty dostępna jest w chwili obecnej w serwisie Allegro oraz w sklepie internetowym na stronie autora numizmatyka-lublin.pl.

Jak wskazuje podtytuł „Felietony publikowane na stronie blognumizmatyczny.pl w latach 2016-2022” praca jest zbiorem wpisów z bloga prowadzonego przez autora. Co do samego bloga, to można pozazdrościć częstości i systematyczności pojawiania się na nim artykułów.

Dariusz Marzęta znany jest dobrze w kręgach numizmatycznych nie tylko z tytułu prowadzenia strony internetowej, ale również ze swoich poprzednich wydawnictw książkowych (a jest tego naprawdę sporo) dotyczących głównie monet Polski Królewskiej, a w szczególności mennictwa szelężnego.

Książka pokazuje mennictwo keszowe mocno przekrojowo, ale jak najbardziej taka powinna być pierwsza pozycja dotycząca tego tematu. Tematu, z którym z jednej strony oswojone jest w Polsce mało osób, a z drugiej, który dotyczy wielu krajów na przestrzeni wielu wieków. Stąd warto na początku sięgnąć po lekturę pokazującą przedmiotowe monety z różnych stron zanim obierze się kurs na literaturę traktującą zagadnienie bardziej wąsko.

Jakie treści zajdziemy wewnątrz?

Między innymi krótki przegląd chińskiego mennictwa począwszy od imitacji muszli kauri z czasów dynastii Zhou 周 (1122-222 p.n.e.) do ostatniej cesarskiej dynastii Qing 清 (1644-1911), oraz bardziej szczegółowy monet samej dynastii Qing. Spotkamy koreańską monetę Sang P’yŏng T’ong Bo 常平通寶, wietnamską An Pháp Nguyên Bảo 安法元寶 czy japońską Kanei Tsuho 寛永通宝. Znajdziemy również relacje z wystaw monet keszowych i informacje jak je produkowano. Wszystko to okraszone oczywiście zdjęciami.

Książka została wydana w dwóch wersjach. Broszurowej czarno-białej, oraz książkowej w kolorze.

Łącznie 102 strony formatu 16,5 x 23,5 cm.

Pozostaje trzymać kciuki by po „Monety Keszowe” sięgnęło jak najwięcej osób i by autorowi udało się tą pozycją spopularyzować keszowe mennictwo tak, jak udało mu się to z naszymi szelągami.

 

Spis treści:

Wstęp

Chińskie monety keszowe

Sang P’yong T’ong Bo i tajemnice mennictwa keszowego, czyli jak odlewano monety keszowe

„Od płacideł po Juany. Podróż przez 4 tysiące lat mennictwa chińskiego” – kilka obrazków z wystawy

An phap nguyen bao i Aleksander de Rhodes

Hong Wu

Ery panowania na chińskich monetach keszowych. Cesarze z dynastii Qing

Da Ding tong bao. Dlaczego monety keszowe miały kwadratowe otwory?

Numizmatyczna mapa Polski – Centrum Pieniądza NBP. Część 1 – najstarsze pieniądze chińskie

Chińskie monety keszowe – prezentacja mini-kolekcji

Kuan Ei tsu ho

Katalog „Cast Chinese Gaming Pieces” Davida Hartilla pojawił się na rynku dosłownie kilka dni temu. Jest to swego rodzaju uzupełnienie, czy raczej rozszerzenie, wcześniejszej pracy autora „Cast Chinese Amulets” o odlewane chińskie żetony do gier, które (jako że nie służyły stricte do przynoszenia szczęścia) zostały tam pominięte.

Hartill pokazuje nam cztery grupy żetonów, przeznaczone do czterech różnych rodzajów gier.

Pierwsza grupa to tzw. „Horse Coin”. Używane były do popularnej w czasach dynastii Song i Yuan gry Da Ma 打馬 (Da – grać, Ma – konie) i są najliczniej zaprezentowane w katalogu. Grę prowadzono na prostokątnej planszy, a przewidziana była ona dla dwóch do pięciu graczy. Przy okazji autor zapoznaje nas z końmi, które zapisały się w historii Chin czy chińskich legendach. Przeczytać również możemy o słynnych generałach, gdyż w niektórych wersjach gry używano także żetonów z ich wyobrażeniami.

W tej części katalogu znajdziemy również „monety” z wizerunkami koni nie służące do gry w Da Ma, a będące amuletami czy wyrobami nowszymi dla kolekcjonerów. Zilustrowano m.in. egzemplarze z awersami chińskich monet keszowych czy japońskie E-sen.

Kolejna grupa to figury do gry w chińskie szachy Xiangqi 象棋. To jedna z najpopularniejszy gier planszowych w Chinach (popularna również np. w Wietnamie, gdzie jest znana pod nazwą cờ tướng). Pojawiła się w VIII wieku, a zasiadało do niej dwóch przeciwników. Każdy z nich był posiadaczem armii, które walcząc ze sobą miały na celu schwytanie generała armii rywala. Bierki przedstawiały m.in. rydwany, słonie, generałów, katapulty czy żołnierzy.

Jako następne zebrano w katalogu przedmioty służące do gry Xuan Xian 選仙 – „Wybór nieśmiertelnego”. Żetony do tej gry przedstawiały po jednej stronie postacie nieśmiertelnych, z drugiej związany z nimi krótki wiersz. Według jednego z opisów umieszczano je w małym worku i pojedynczo wyjmowano po uprzednim wypowiedzeniu kogo miałby przedstawiać. Jeżeli nie wylosowano odpowiedniego żetonu, gracz musiał wychylić szklankę wina.

Ostatnie omówione zostały żetony do gry Jiu Ling  酒令 związanej z piciem wina, czyli Jiu Ling Qian 酒令錢 (tzw. Wine Drinking Game Coins). Gra określała zasady picia (kto kiedy, ile i dlaczego miał wypić) podczas zabawy. Nad przebiegiem i porządkiem takowych gier (cieszących się dużą popularnością), oraz przestrzeganiem zasad czuwali sędziowie, gdyż często grające towarzystwo (z wiadomych powodów) stawało się wraz z upływem czasu coraz bardziej kłótliwe.

Katalog wydany w formie wyraźnie nawiązującej do „Cast Chinese Amulets”. Żetony zilustrowane głównie na czarnobiałych zdjęciach, z rzadka jako rysunki czy estampaże. Około 120 stron formatu A4 w miękkiej oprawie.

Spis treści:

  1. Introduction
  2. Horse Coins
  3. Chess Pieces
  4. Select An Immortal
  5. Wine Drinking Game Coins

Nie tak dawno, w 2020 roku ukazało się opracowanie dotyczące chińskich amuletów autorstwa Davida Hartilla „Cast Chinese Amulets”. Tym razem na tapet temat ten wziął (po raz kolejny) François Thierry.

Książka pojawiła się w sprzedaży 25 listopada 2021 roku, a dla znających poprzednie publikacje numizmatyczne autora już samo jego nazwisko będzie z pewnością wystarczającą rekomendacją by obowiązkowo włączyć ją do biblioteki.

„Amulettes et talismans de la Chine ancienne” czyli „Amulety i talizmany dawnych Chin” nie jest katalogiem jak wspomniana praca Hartilla. Thierry opisuje genezę amuletów, ich historię, tradycję, miejsce w kulturze, znaczenia i funkcje. Rozszyfrowuje legendy i symbole.

Przede wszystkim w omawianej publikacji znajdziemy szerokie opisy wielu przedmiotów (w tym także monet) chroniących przed nieprzychylnościami losu, odpędzających złe duchy, przynoszących szczęście czy liczne potomstwo.

Jedną z ważniejszych rzeczy poruszanych przez autora, a która przysparza wielu trudności w odbiorze i interpretacji przedmiotowych amuletów czy talizmanów jest homofonia (tożsamość fonetyczna) w języku chińskim.

Autor nie dość, że podaje wiele przykładów homofonów, ale w sposób przystępny pokazuje jak funkcjonują w legendach czy wizerunkach na amuletach i jak radzić sobie z rebusami nimi zapisanymi. Dzięki zebranym tu informacjom będziemy mogli zrozumieć przesłanie jakie niosą inskrypcje, symbole czy wyobrażenia, a same amulety nie będą już dla nas zupełnie abstrakcyjne.

Tak więc, dla przykładu, gdy spotkamy się z amuletem przedstawiającym nietoperza (fú 蝠) dźwigającego (zài 載) monetę z otworem (yǎn qián 眼錢), możemy go opisać frazą fú zài yǎn qián, która z kolei zapisana znakami 福在眼前 oznacza „szczęście jest w zasięgu wzroku”.

To tylko jeden z wielu przykładów, gdzie zderzymy się z rebusem powstałym dzięki homofonii. Przy okazji mamy tutaj do czynienia z wykorzystaniem wizerunku monety keszowej, co czyni amulety bliższe amatorom keszówek.

Aspekt powiązania monet i amuletów również został omówiony. Na wielu amuletach widnieją inskrypcje przeniesione wprost z monet, na niektórych egzemplarzach wykorzystano ich całe wizerunki, a co niektóre monety same funkcjonowały jako amulety (poza tym motyw monety znajdziemy również na naczyniach z brązu, nagrobkach czy elementach architektonicznych). Monety przedstawiano w uproszczonej formie sprowadzonej do koła z wpisanym kwadratem (jako anepigrafy), ale również wraz z legendą gdzie można je jednoznacznie zidentyfikować. Występują wśród symboli szczęścia takich jak żuraw czy ryby. Same również szczęście przynosiły, co więcej, miały zastosowanie w praktykach Feng Shui 風水 czy nawet w medycynie.

Jako ciekawostkę należy wspomnieć zasygnalizowane wśród innych religijnych amuletów (buddyjskich czy taoistycznych), amulety chrześcijańskie. Choć nie były one emitowane w samych Chinach, a przywędrowały do Kraju Środka wraz z francuskimi misjonarzami, należy traktować je jako amulety chińskie.

Sama książka wydana wspaniale. 300 stron dobrej jakości papieru, twarda oprawa z obwolutą, format ok. 25x29cm. 287 kolorowych zdjęć przedstawiających amulety i talizmany w naturalnej wielkości.

Polecam wszystkim, a próbkę tego, co czeka czytelnika wraz ze spisem treści można znaleźć tutaj.

 

„Early Chinese Coinage” ukazała się pod patronatem American Numismatic Society w roku 1951. To praca ważna i użyteczna, do dziś traktowana w wielu kwestiach jako referencyjna.

O pozycji tej nie trzeba dużo pisać. Pozycję tę trzeba przeczytać.

Yü-Ch’üan Wang rozprawia się z całym chińskim mennictwem z okresu przedcesarskiego. Znajdziemy tutaj opis z czego ewoluowały i jak funkcjonowały monety noże, monety motyki, „mrówcze nosy” czy pierwsze okrągłe monety. Nie zabrakło oczywiście muszli kauri i ich imitacji czy złotych „bloków” państwa Chu.

Książka nie zawiera jedynie informacji na temat monet. Autor opisuje również jak wyglądał handel okresu panowania dynastii Shang 商 (XVI-XI wiek p.n.e.) i Zhou 周 (1122-222 p.n.e.), porusza temat historii numizmatyki chińskiej czy starożytnych jednostek monetarnych. Opierając się głównie na odkryciach archeologicznych i starożytnych tekstach serwuje w treści całą masę przypisów. Na końcu książki zawarto tablice ze zdjęciami opisywanych w tekście egzemplarzy. Znajdziemy także mapy ówczesnych Chin wraz z zaznaczonymi terenami występowania poszczególnych typów monet.

Jak można się spodziewać po siedemdziesięcioletnim opracowaniu, niektóre z zawartych tam twierdzeń zostały na dzień dzisiejszy zrewidowane, jednak przeważająca część treści jest jak najbardziej aktualna.

Dziś praktycznie nie znajdziemy na rynku oryginału, natomiast bez problemu dostępny jest reprint choćby w serwisie amazon. Jeżeli natomiast ktoś nie chce narażać się na wydatki książka dostępna jest w wersji online pod adresem: http://numismatics.org/digitallibrary/ark:/53695/nnan92048. Krąży również wśród amatorów mennictwa keszowego wersja (skan oryginału) w formacie PDF.

Okładka reprintu „Early Chinese Coinage”

Spis treści:

PREFACE

I. INTRODUCTION

1. An Historical Sketch of Ancient Chinese Numismatics

2. Difficulties in the Study of Ancient Chinese Coins

A. Decipherment of Legends

B. Use of Epigraphical Evidence in Dating Coins

C. Lack of Historical Records and Archaeological Reports

D. Identification of Mint Names

II. DEVELOPMENT OF COMMERCE IN ANCIENT CHINA

1. The Shang and Chou Periods

2. The Ch’un-ch’iu Period (770—481 B.C.)

3. The Chan-kuo Period (403—221 B.C.)

III. MONEY BEFORE COINAGE—COWRIES AND THEIR IMITATIONS

1. Cowrie Shells as Media of Exchange

2. Species of the Cowries and How the Ancient Chinese Obtained Them

3. Imitation of Cowrie Shells

4. The I Pi Ch’ien (Ant Nose Money)

5. P’üng, the Measure of Cowries

IV. THE SPADE COINAGE

1. The Origin of the Spade Coinage

2. The Date of the Coinage

3. The Various Types of Spades and Their Chronology

A. The Prototype Spade

B. Hollow-Handle Spade

C. The Old Spade

D. The Late Spade

4. The Regional Distribution of the Spades

5. Special Old Spades of Liang

V. THE KNIFE COINAGE

1. Its Origin and Date

2. The Early Knives and Their Distribution

3. The Late Knives and Their Distribution

A. The Sharp-pointed Knives

B. The Ming Knives

C. The Small Knives

D. Dating of the Late Knives

E. Expansion of the Knife Coinage

VI. THE „YÜAN CHIN” OF CH’U

VII. THE ROUND COINAGE

1. The Round Coins of the Knife Area

2. Round Coins of the Spade Area

3. Date of the Round Coinage

4. Some Historical Explanation

VIII. MONETARY DESIGNATIONS AND MONETARY UNITS

1. The Lieh

2. The Chin

3. The Huo

4. The Liang

IX. THE RIGHT OF COINAGE IN CHINESE ANTIQUITY

APPENDIX I: Objects Wrongly Regarded as Money

APPENDIX II: Spades of Probable Post-Chou Origin

KEY TO THE PLATES

MAPS

„Chronology of Kai Yuan Tung Bao” Rogera Wai San Doo to książka skierowana oczywiście głównie do sympatyków Kai Yuanów. Jak to bywa najczęściej, w przypadku takich pozycji, podzielona jest ona na dwie części: opisową i katalogową, a całość zajmuje 112 stron formatu ciut mniejszego od A4.

Spójrzmy zatem, czym nas raczy autor w części opisowej.

Po tradycyjnym wstępie, otrzymujemy propozycję chronologii monet Kai Yuan Tong Bao 開元通寶, bazującą na podziale czasu emisji na trzy przedziały: wczesny okres – lata 621-713, okres środkowy – lata 713-844, oraz okres późny – lata 845-907. Jest to propozycja autora, oparta na badaniach archeologicznych i porównawczych.

Następnie Wai San Doo przechodzi do wariantów kaligrafii (rozkładając znaki wchodzące w skład legendy na czynniki pierwsze), opisuje znaki mennicze (półksiężyce, znaki paznokcia, gwiazdy etc.) i ich położenie na awersach i rewersach, by w końcu scharakteryzować 16 typów (nie licząc podtypów) Kai Yuanów i przypisać je do wspomnianych powyżej trzech okresów.

Tutaj wypada się na chwilę zatrzymać.

Większość z nas podczas identyfikacji chińskich monet keszowych, w tym atrybucji monet Kai Yuan Tong Bao 開元通寶, korzysta głównie z dwóch źródeł – katalogu „Cast Chinese Coins” Davida Hartill’a, oraz strony Zeno.ru (w obu miejscach, tak jak w omawianej pracy, spotkamy podział emisji Kai Yuanów na trzy okresy o nazwach wczesny, środkowy i późny).

Pewnie niejednokrotnie zdarzyło się nam konfrontować jedno źródło z drugim.

Korzystając z nich równolegle, prawdopodobnie nie uniknęliśmy zdezorientowania, gdy po przypisaniu konkretnych egzemplarzy Kai Yuanów do danego okresu panowania dynastii (emisji) na podstawie opisów Hartill’a, przeglądając Zeno okazało się, że monety te lądują tam jednak w okresie innym (pomijam oczywiście fakt, że na Zeno w Kai Yuanach nie do końca panuje porządek).

I odwrotnie, jeżeli ktoś wpadł na pomysł odniesienia monet z bazy Zeno do „Cast Chinese Coins” nie zawsze znalazł je w okresie dynastii o tej samej nazwie.

Należy mieć świadomość, że wyodrębnione w różnych źródłach okresy emisji Kai Yuan Tong Bao 開元通寶, pomimo tych samych nazw, to nie te same ramy czasowe.

Zaproponowany w omawianym tutaj katalogu „Chronology of Kai Yuan Tung Bao” Rogera Wai San Doo podział emisji na lata 621-713, 713-844, 845-907 zastosowano właśnie przy budowie kategorii dla tych monet na stronie Zeno.ru.

Hartill z kolei bazuje na podziale, jaki znajdziemy w „Typologie et chronologie des kai yuan ton bao des Tang” François Thierry’ego – wczesny okres 621 – 718 (Francois Thierry – typ I), środkowy okres 718 – 732 (Francois Thierry – typ II), późny okres 732 – 907 (Francois Thierry – typ III i typ IV).

Wróćmy do pracy Wai San Doo.

Kolejną rzeczą jaką otrzymujemy, to porcja informacji o parametrach Kai Yuan Tong Bao 開元通寶 (zarówno fizycznych jak i chemicznych) oraz o technikach mennicznych jakimi się przy ich produkcji posługiwano.

I tu (myślę, że nie tylko dla mnie) ciekawostka. Autor przedstawia pogląd, iż monety Kai Yuan Tong Bao 開元通寶 odlewane były w formach glinianych, w których uprzednio odciśnięto monety matki. Bazując na dostępnych i popularnych źródłach, chyba większość z nas jest utwierdzona w przekonaniu, że Kai Yuany to efekt odlewania w formach piaskowych, a w okresie dynastii Tang technologię tę stosuje się już powszechnie, mając za sobą czasy form glinianych.

Faktem jest jednak, że w 1992 roku w Shantung odkopano fragment glinianej formy do odlewania przedmiotowych monet, natomiast (z tego co wiem) jest to jedyny znany na świecie ślad stosowania do ich produkcji tej technologii (notabene został zaklasyfikowany jako skarb narodowy). Oczywiście o ile pojedyncze znalezisko nie przesądza sprawy i w żaden sposób nie dyskwalifikuje poglądu o odlewaniu Kai Yuanów w formach z piasku, to jednak każe zrewidować nasze stanowisko w tym temacie. Być może czas dynastii Tang 唐 uważać należy za okres przejściowy od form glinianych do form piaskowych.

Część opisowa kończy się krótkimi informacjami o fiducjarnych emisjach monet Qian Feng Quan Bao 乾封泉寶 i Qian Yuan Zhong Bao 乾元重寶.

W części katalogowej zilustrowano wszystkie zaproponowane wcześniej typy monet Kai Yuan Tong Bao 開元通寶, jak również kilka egzemplarzy nielegalnych, spiłowanych Mobianqian 磨邊錢 i obciętych Jianbianqian 剪邊錢, czy monet posiadających błędy mennicze. Znajdziemy tam również, wspomniane w części opisowej,  Qian Feng Quan Bao 乾封泉寶, Qian Yuan Zhong Bao 乾元重寶 oraz monety rebelii (756-763 n.e.) Shi Siming’a 史思明 – De Yi Yuan Bao 得壹元寶 i  Shun Tian Yuan Bao 順天元寶.

Książka została wydana w roku 2003, jako (jak sam autor określił) streszczenie dla nieznających języka chińskiego poprzedniej, wydanej w 1996 roku pracy „Kai yuan tong bao xi nian hui kao”  開元通寶繫年彙考.

Czy warto postarać się o zdobycie „Chronology of Kai Yuan Tung Bao” Rogera Wai San Doo?

Zdecydowanie warto.

W kwietniu bieżącego roku pojawił się przewodnik/katalog dotyczący monet Qian Yuan Zhong Bao 乾元重宝, głównych, obok Kai Yuan Tong Bao 開元通寶, emisji dynastii Tang 唐 (618-907), a mianowicie „Tang Dynasty Qian Yuan Zhong Bao Cash Coins: Guide to Common Plain-Reverse Varieties” autorstwa Matthew H. Dicka.

Opracowanie to dotyczy monet Qian Yuan Zhong Bao 乾元重宝 o wartości jeden, o czystych, bez znaków czy napisów, rewersach.

W katalogu wyróżnione zostało 26 grup wariantów, w których umieszczono 457 monet. Ostatnia grupa jako jedyna dotyczy nie jednokeszówek z czystym rewersem, a nielegalnych emisji małych monet (wielkości 1 Kesz) z umieszczonym na nim dodatkowym pierścieniem. Te nielegalne („prywatne”)  naśladownictwa imitować miały oficjalne, odlewane w roku 759 na potrzeby walk z rebelią, duże monety wartości 50 Kesz. Każda grupa wariantów, jak również każda moneta z osobna posiada opis. Wszystkie monety są także zilustrowane w rzeczywistej wielkości.

Autor, oprócz skatalogowania ponad 450 wariantów Qian Yuan Zhong Bao 乾元重宝, porusza w części opisowej między innymi temat produkcji monet, fałszerstw czy frotażu (opisując po krótce jak techniką tą się posługiwał ilustrując katalog). Krótko podane są również informacje odnośnie czyszczenia monet czy, co ciekawe, zakupów w Internecie z nawiązaniem do uczciwości sprzedawców i cen monet keszowych.

Aby mieć pełną możliwość identyfikacji wariantów monet QYZB o wartości jeden z rewersami bez dodatkowych znaków, należałby się jednak ponadto zaopatrzyć we wcześniej wydaną pracę Shôji Yoshidy „Ken Gen Jû Hô Senfu” (Katalog Qian Yuan Zhong Bao), której to w zamiarze autora prezentowany katalog jest kontynuacją czy uzupełnieniem. Jak podano między innymi w informacjach na tylnej stronie okładki, prace te uzupełniają się nawzajem, same w sobie nie wyczerpując tematu.

Książka, jako katalog, skierowana jest oczywiście do pasjonatów monet keszowych skupionych na tytułowych Qian Yuan 乾元. Stąd, pomimo przytoczonej na ostatnich stronach przez Matthew H. Dicka bardzo ważnej zasady: „Kup książkę zanim kupisz monetę”, w mojej opinii ta akurat pozycja nie jest obowiązkową w każdej bibliotece, choć również amatorzy keszówek zajmujący się nimi bardziej przekrojowo pewnie z przyjemnością i zaciekawieniem zapoznają się z ogólnymi informacjami zawartymi w części opisowej jakie wspomniano wyżej. Jednak do ogólnej identyfikacji podstawowych odmian wystarczą zbiorcze opracowania.

Szczegółowa zawartość tomu – tutaj.

Format około A4, miękka okładka, 124 strony.

Ostatnią pracę Davida Hartilla „Cast Chinese Amulets”, która pojawiła się na rynku w tym roku, nazwał Bartosz Zarębski w ostatnim wpisie „Aktualności” na swoim blogu monety-keszowe.blogspot.com „najbardziej doniosłym wydarzeniem ostatnich miesięcy” co w mojej opinii nie jest żadną przesadą. Podobnie jak inni, również czekałem na tę pozycję, choć chińskie amulety nie są moją wielką namiętnością, a konsekwencją zainteresowania monetami keszowymi i nie stanowią głównego trzonu mojego hobby. No i się doczekałem – około tygodnia temu mogłem postawić „Cast Chinese Amulets” pomiędzy innymi pracami autora w mojej bibliotece.

 

Czym tak pokrótce są przedmiotowe chińskie amulety?

Starożytni Chińczycy nie do końca wierzyli we własne siły w zmaganiu się z nieszczęściami, chorobami, naturalnymi klęskami, złymi duchami czy innymi przeciwnościami losu. W walce z całym tym potencjalnym złem miały wspierać ich właśnie amulety . Pełne zaklęć i życzeń oraz opiekuńczych symboli, jedne miały chronić ludzi od złego, drugie miały przyciągać pomyślność. Oddają one pragnienia ówczesnych Chińczyków dotyczące szczęścia, bogactwa, długowieczności czy posiadania wielu potomków. Zwykle odlewane z brązu lub mosiądzu, często przypominające monety lub nawet z nich wykonywane, inne w przeróżnych fantazyjnych kształtach, pomagały przez kilka wieków wieść ludziom dostatnie życie.

Jak temat monet keszowych jest niszowy w Polsce, tak amulety posiadają jeszcze mniej amatorów. Od czasu do czasu spotykane na akcjach czy w sklepach są często zagadką i nie bardzo potrafimy je zidentyfikować. Tak jak w obszarze monet, tak w przypadku amuletów dochodzi jeszcze kwestia zalewu rynku przez wyroby fantazyjne typu suweniry dla turystów czy po prostu późniejsze, jak i dzisiejsze falsyfikaty. Nic dziwnego, że praca taka była jak najbardziej oczekiwana i pożądana.

 

Jak wygląda zawartość „Cast Chinese Amulets”?

David Hartill popełnił dzieło monumentalne. Zgromadził w jednym tomie ponad 5000 amuletów, grupując je w części katalogowej w czterech sekcjach:

– Amulety ażurowe

– Amulety obrazkowe

– Amulety ze znakami zodiaku

– Amulety z inskrypcjami

Część katalogu dotyczącą amuletów z inskrypcjami autor opracował na takiej samej zasadzie jak przewodniki służące do identyfikacji monet keszowych w swoich innych pracach – amulety pogrupowane są w zależności od ilości kresek, z których składa się pierwszy znak ich legendy.

 

Przed główną częścią katalogową książka zawiera wstęp, oraz rozdział dotyczący klasyfikacji amuletów.

We wstępie otrzymujemy sporą garść ogólnych informacji związanych z amuletami, oraz obszerny podrozdział dotyczący ich ikonografii, gdzie na kilkudziesięciu stronach opisano cały szereg wyobrażeń i symboli.

Następnie autor zapoznaje nas z ogólną klasyfikacją, która zawiera również obiekty wykraczające poza cztery skatalogowane kategorie i które nie są przedmiotem opracowania np. „Chess coins” – żetony będące figurami do gry w chińskie szachy czy tabliczki modlitewne Zhu pai 祝牌.

Na końcu książki znajdziemy oczywiście bibliografię.

 

Jakie jest pierwsze wrażenie w kontakcie z książką?

Sama książka wydana jest naprawdę solidnie. Twarda oprawa, prawie 800 stron, około 2 kilogramy wagi. Trzymając w ręku ten solidny tom czuć równocześnie wagę merytoryczną opracowania.

Ze swojej strony gorąco polecam do każdej biblioteki amatora keszowego mennictwa.

„Cast Chinese Coins” Davida Hartilla nie jest pozycją nową. Wydana została w 2005 roku (druga edycja 2017) i została już niejednokrotnie zrecenzowana. Temat został wyczerpująco przedstawiony m.in. tutaj:

http://monety-keszowe.blogspot.com/2011/10/cast-chinese-coins-david-hartill.html

Ze swojej strony chciałbym jedynie podzielić się moimi odczuciami przed i po zakupie.

Na początku podszedłem do niniejszej pozycji z pewnymi obawami. W dobie cyfryzacji fotografii, kiedy praktycznie każdy z nas może uwiecznić praktycznie wszystko w szybki i łatwy sposób, uzyskując do tego bardzo dobry efekt, książka o tematyce numizmatycznej zawierająca jedynie rysunki monet może wydawać się nieatrakcyjna i archaiczna.

Dziś nawet popularne katalogi zawierają kolorowe zdjęcia dobrej jakości. Katalogi aukcyjne to już niekiedy prawdziwe dzieła, oprócz wspaniałych fotografii oferujące opisy monet zawierające wiele cennych informacji, o katalogach specjalizowanych nie wspominając.

 

 

 

 

 

 

 

Wnętrze „Cast Chinese Coins” – przykładowa strona

 

Już przy pierwszym kontakcie z „Cast Chinese Coins” wszystkie obawy poszły w niepamięć, a obecnie jest wertowana przeze mnie niemal codziennie. To kopalnia wiedzy numizmatycznej od czasów dynastii Zhou do czasów Republiki. Oprócz wizerunków monet ułożonych chronologicznie, wraz z opisami dotyczącymi ich powstania i obiegu, wiele pomocnych informacji odnośnie terminologii, języka chińskiego, metod produkcji monet itp. Niezmiernie ważny w mojej ocenie jest przewodnik (Finding Guide) pozwalający na identyfikacje monet na podstawie pierwszego (górnego) hieroglifu awersu (pierwszy hieroglif nazwy ery panowania – nian hao). Dla ułatwienia hieroglify ułożono w grupach, w zależności od ilości „kresek” z których hieroglif jest zbudowany.

W mojej opinii „Cast Chinese Coins” to absolutne „must-have” dla osoby zainteresowanej poszerzeniem swojej wiedzy o chińskich monetach keszowych.

Niektórym może brakować twardej oprawy i szytego grzbietu, jednak jak dotychczas książka bez szwanku znosi moją determinację w uzupełnianiu informacji i identyfikacji monet.