by ·0 Comments

Yujia 榆莢 Ban Liang 半兩

Nominał: Ban Liang 半兩

Dynastia: Zachodni Han 西漢 206 rok p.n.e. – 8 rok n.e.

Cesarz: Gao Zu (Liu Bang) 高祖 (劉邦) 206-195 rok p.n.e.

Era panowania: brak

Data emisji: 199 – 186 rok p.n.e.

Mennica: –

Waga: 0,46g

Średnica: ok. 18mm

Materiał: Brąz

Uwagi: charakterystyczne, prymitywne emisje prywatne

Literatura: Hartill  7.10-7.13 (rzadkość 14), Schjöth: 86-87

Awers (prawo-lewo): Ban 半 Liang 兩

Rewers: czysty, bez znaków i napisów

Monety Ban Liang 半兩 zachowały treść legendy, odnoszącą się do ich ustawowej wagi (½ Liang = 12 Zhu = ok.8g.), nawet w momentach, w których ta ulegała drastycznej redukcji. Przykładem tego są emisje zwane nasionami wiązu, czyli Yujia 榆莢 (ang. Elm Seed). Monety te były legalnymi emisjami prywatnymi, które rozpoczęto pod koniec panowania dynastii Qin 秦 (221-207 rok p.n.e.). Postępujący upadek dynastii odzwierciadlała między innymi degeneracja monet. Odlewane  wyjątkowo prymitywnie, osiągały wagę nawet poniżej 0,5g, oraz średnicę kilkunastu milimetrów – stąd nazwa nawiązująca do wspomnianych nasion. Były to ostatnie monety produkowane przed upadkiem Qinów w roku 207 p.n.e.

Po objęciu władzy przez dynastię Han 漢 w roku 206 p.n.e. i przejęciu tronu przez Liu Banga 劉邦 (cesarza Gao Zu 高祖 206-195 r p.n.e.) nie wprowadzono do obiegu nowych monet.

W obrocie, w pierwszych latach nowych rządów, funkcjonują Ban Liangi dynastii Qin 秦半兩, zarówno wspomniane powyżej, ekstremalnie lekkie Yujia Ban Liang 榆莢半兩, jak i monety starszych emisji w wielu, przeróżnych wariantach wag i średnic.

Dopiero w roku 199 p.n.e. Gao Zu 高祖 nakazuje dekretem cesarskim prywatne emisje (Sizhu 私鑄) Yujia Ban Liang 榆莢半兩, wracając poniekąd do monet poprzedniej dynastii.

Wracając poniekąd, gdyż nie do końca jest jasne, czy w rzeczywistości okres od upadku dynastii Qin 秦 w roku 207 p.n.e. do momentu wydania dekretu w 199 r n.e. był przerwą w odlewaniu monet, czy jednak w czasach tych kontynuowano emisje poprzedników, a rozporządzenie Cesarza tylko narzuciło i ujednoliciło prywatnym emitentom parametry.

Monety Yujia Ban Liang 榆莢半兩 odlewane za czasów dynastii Han 漢 są praktycznie takie same ja te z czasów Qin 秦. Nic dziwnego, gdyż odlewano je w tych samych warunkach, zachowując te same parametry i oczywiście inskrypcje. Nie jest możliwe rozróżnienie ich na podstawie cech zewnętrznych, a przypisać je do konkretnej dynastii możemy jedynie dzięki datowaniu odkryć archeologicznych z których pochodzą.

Tak drobne monety sprawiały duże kłopoty przy zawieraniu transakcji. Dla przykładu, gdyby w owych czasach przyszło zapłacić za konia monetami Yujia Ban Liang 榆莢半兩, trzeba by było wydać ich 400.000 – 1.000.000 sztuk, natomiast za ok.30kg ziarna (1 picul) – 10.000 sztuk (gdy „normalna” cena wynosiła 10-60 monet).

Cesarz Gao Zu 高祖 do końca panowania nie wprowadza nowych, oficjalnych emisji i dopiero jego żona Lu Zhi 呂雉,  jako cesarzowa wdowa w roku 186 p.n.e. wycofuje Sizhu Yujia Ban Liang 私鑄榆莢半兩 i nakazuje emisje nowych, dużych monet Ban Liang 半兩 w standardzie 8 Zhu 八銖 (6-7 gram).

Gao Zu (Liu Bang) 高祖 (劉邦) był pochodzenia chłopskiego, co Sima Qian 司馬遷 (145-86 p.n.e.) wyraźnie podaje w „Zapiskach Historyka”: „A jednak z szeregów prostego ludu wyszedł człowiek królewski”. Jednak niektórzy chcieli inaczej i próbowali przypisać Cesarzowi mityczne pochodzenie. W  późniejszym dziele, kronice dynastii Han 漢(Hanshu 漢書) autorstwa Ban Gu 班固 (32-92) można przeczytać o tym, iż matka powiła go po „spotkaniu” ze smokiem. W rzeczywistości Liu Bang 劉邦 jest przykładem wybicia się jednostki z chłopstwa na sam szczyt Cesarstwa. Wstąpiwszy do armii Qin 秦 służył jako oficer. Po śmierci Qin Shi Huang Di 秦始皇帝 opuścił armię by w końcu dowodzić własną, jedną z wielu w tym czasie,  grupą powstańców. Gdy upada dynastia Qin 秦 karty rozdaje najważniejszy z buntowników, dowódca rebelii  – Xiang Yu 項羽 (232-202 p.n.e) i dzieli Chiny  na 18 królestw. Liu Bang 劉邦 zostaje królem niewielkiego Han 漢.

Mając już na tapecie Xiang Yu 項羽, wspomnieć należy, iż podczas zniszczenia stolicy Qinów, dokonuje on spalenia biblioteki cesarskiej, czym uczynił prawdopodobnie więcej złego w historii literatury chińskiej niż cesarz Qin Shi Huang 秦始皇 edyktem z roku 213 p.n.e. nakazującym spalenie ksiąg.

W podzielonym państwie wybuchają walki wewnętrzne. Po krótkim czasie Liu Bang 劉邦 rozpoczyna nową wojnę o zjednoczenie Chin. Koniec końców dochodzi do jego starcia z Xiang Yu 項羽, któremu władza nad cesarstwem wymknęła się z rąk, z czego zwycięsko wychodzi ten pierwszy. W 202 roku p.n.e., po zwycięstwie armii Liu Banga 劉邦, ta ogłasza go cesarzem, na co po trzykrotnym odmówieniu (jak nakazywała etykieta) przystaje. Liu Bang 劉邦 zakłada dynastie Han 漢 mając już pod kontrolą praktycznie całe państwo. Jako cesarz rządzi Państwem Środka do roku 195 p.n.e. a nam znany jest głównie pod swoim imieniem pośmiertnym Gaozu 高祖.

Wracając do samych monet Yujia Ban Liang 榆莢半兩, to być może ze względu na swój prymitywizm, nieczytelne inskrypcje, nie obrobione nadlewki (to wszystko standard w przypadku tych monet), czy wreszcie bardzo małe gabaryty, nie są one szczególnym obiektem westchnień amatorów keszówek. Jednak są to monety, którym warto się przyjrzeć. Właśnie swoją jakością podkreślają jakość czasów, w jakich były emitowane. Dzisiaj są to monety popularne, łatwo dostępne (David Hartill ocenił ich rzadkość na 14 w swoim katalogu „Cast Chinese Coins”) w cenie przysłowiowego dolara.

by ·0 Comments

Ban Liang 半兩

Nominał: Ban Liang 半兩

Dynastia: Zachodni Han 西漢 206 r p.n.e. – 8 r n.e.

Cesarz: Wu Di 武帝 141-87 r p.n.e.

Era panowania: Jianyuan 建元 (140 – 135 p.n.e.) – Hòuyuán 後元 (88 – 87 p.n.e.)

Data emisji: 5 rok Jianyuan 建元 – 5 rok Yuanshou 元狩 (136 – 118 rok p.n.e.)

Mennica: –

Waga: 2,42g

Średnica: 25,2-26,1mm

Materiał: Stop miedzi

Uwagi: 4 Zhu Shizhi Liang 四銖 十字兩

Literatura: Hartill  7.29 (rzadkość 14)

Awers (prawo-lewo): Ban 半 Liang 兩

Rewers: czysty, bez znaków i napisów

W roku 175 p.n.e. cesarz Wen 文帝 (179 p.n.e. – 157 p.n.e.) wprowadza, dotyczący stopu i wagi, standard dla monet Ban Liang 半兩, wg którego monety mają ważyć 4 Zhu , gdzie 1 Zhu wynosi 36 Shu, a z kolei 1 Shu to 0,023g. Stąd monety, wg cesarskiego rozporządzenia, winny mieć około 3,3 g. Zauważyć warto, że już ustawowo monety były 3 razy lżejsze niż wskazywał ich nominał (Ban Liang, czyli pół Lianga = 12 Zhu), natomiast w praktyce nie osiągały one nawet tej wagi, ważąc w większości około 2 do 3 gramów (choć najlżejsze nawet  1,1g). Jest to kolejna oficjalna obniżka wagi monet Ban Liang 半兩.

W roku 136 p.n.e. panujący ówcześnie cesarz Wu Di 武帝 (141 p.n.e. – 87 p.n.e.) wprowadza reformę, którą nadal utrzymuje monety Ban Liang w standardzie 4 Zhu 四銖半兩, z tą różnicą, że nowe monety są lżejsze od ich poprzedniczek z lat 175-140. 1 Zhu zostaje zredukowany z 36 do 30 Shu. Stąd nowa moneta Ban Liang 半兩 ważyć ma 120 Shu x 0,023g czyli 2,76g. Znane są egzemplarze zarówno cięższe jak i dużo lżejsze. Były to ostanie oficjalne emisje Ban Liangów 半兩 przed wprowadzeniem monet Wu Zhu 五銖 w roku 118 p.n.e.

Przy okazji należy wspomnieć, iż nie jest do końca jasne, czy emisje nowych lżejszych Ban Liangów 4 Zhu 四銖半兩  emitowanych przez Wu Di 武帝 od roku 136 p.n.e., oddzielały w latach 140-136 od ich cięższych poprzedników (monet cesarza Wena 文帝) emisje monet San Zhu 三銖, czy San Zhu 三銖 pojawiły się dopiero pomiędzy nimi, a pierwszymi Wu Zhu 五銖 w latach 119-118 p.n.e.

Prezentowana moneta pochodzi z emisji Ban Liangów 半兩 z lat 136-118 p.n.e. cesarza Wu 武帝. Ten konkretny egzemplarz należy do typu Shizi Liang 十字兩 (jednego z trzech, odlewanych wówczas, typów obok Renzi Liang 人字兩 i Shanzi Liang 山字兩), na co wskazuje kształt znaku Liang 兩 – wnętrze znaku wygląda jak znak Shi 十 (Hartill podaje, że dół znaku Liang 兩 przypomina literę E położoną na boku), oraz posiada podniesione obrzeże na awersie (monety Wu Zhu 五銖 posiadają je już zarówno na awersie jak i na rewersie).

Cesarz Wu 武帝 wszedł na tron w wieku 15 lat i panował przez 54 lata, co stanowi rekord trwania na cesarskim tronie wśród władców dynastii Han 漢朝 jak i dynastii późniejszych. Dłuższe panowanie sprawował dopiero cesarz Kang Xi 康熙 (1661-1722) dynastii Qing 清朝 (1636-1912). Wu Di 武帝 otrzymał do rządzenia silne i ustabilizowane państwo. Za jego rządów Chiny były potęgą, a swoim terytorium zbliżone były do obecnego kształtu Państwa Środka. To za jego czasów wprowadzono zasadę nazywania er panowania cesarzy – nianhao (sam panował przez 11 er). W 118 roku p.n.e. wprowadzono reformę menniczą, odchodząc od Ban Liangów i rozpoczynając, trwający około 700 lat okres monet Wu Zhu 五銖. Cesarz zmarł w roku 87 p.n.e.

by ·0 Comments

Ban Liang 半两

Nominał: pół Lianga

Dynastia: Zachodnia Dynastia Han 西漢 206 rok p.n.e. – 8 rok n.e.

Cesarz: Wen Di 文帝 179 – 157 rok p.n.e.

Era panowania: –

Data emisji: 175 – 157 rok p.n.e.

Mennica: nieokreślona

Waga: 2,66g

Średnica: 23,5mm

Materiał: Brąz

Uwagi: Si Zhu 四铢 (4 Zhu), typ Shizi Liang 十字两 . Monety te były odlewane w jednostronnych formach, gdzie grawerowana była strona formy z awersem, natomiast część formy od strony rewersu stanowiła płaska płyta.

Literatura: Hartill 7.17 (rzadkość 14), Schjöth 92-95

Awers (prawo – lewo): Ban 半 Liang 两

Rewers: czysty, bez znaków i napisów

Moneta emitowana za panowania piątego Cesarza Zachodniej Dynastii Han 西漢 (206 rok p.n.e. – 8 rok n.e.), Wen Di 文帝 (179 – 157 rok p.n.e.), uznawanego za jednego z najbardziej dobrodusznych władców. Wen Di 文帝 był wzorem synowskiej pobożności. Między innymi skrócił okres żałoby, stworzył program pomocy dla potrzebujących, (szczególnie dla owdowiałych i sierot), zaniechał kar dla rodzin przestępców.

Moneta o ustawowej wadze Si Zhu 四铢 (4 Zhu). Ze względu na kaligrafię znaku Liang – typ Shizi Liang 十字两 , poza którym wyróżnia się jeszcze typy Renzi Liang 人字两 i Shanzi Liang 山字两 . Hartill jako wyróżnik typu Shizi Liang 十字两 , wskazuje dół znaku Liang 两 jako E położone na boku (Cast Chinese Coins 7.17). Ze względu na nieczytelną kaligrafię lub też słaby stan zachowania monet, nie zawsze możliwe jest ustalenie typu.

 

by ·0 Comments

Ban Liang 半两

Nominał: Pół Lianga

Dynastia: Qin 秦 221 – 207 p.n.e.

Cesarz: –

Era panowania: –

Data emisji: –

Mennica: nieokreślona

Waga: 3,03g

Średnica: ok. 23,5mm

Materiał: Brąz

Uwagi: Niespiłowane nadlewy. Monety te były odlewane w jednostronnych formach, gdzie grawerowana była strona formy z awersem, natomiast część formy od strony rewersu stanowiła płaska płyta.

Literatura: –

Awers (prawo – lewo): Ban 半 Liang 两

Rewers: czysty, bez znaków i napisów

Po zjednoczeniu Chin, Shi Huangdi 始皇帝 (221 – 210 p.n.e.) ujednolicił pieniądz pozostawiając w obiegu monety Ban Liang 半两 emitowane w państwie Qin i wycofując pozostałe monety z państw podbitych. Po upadku dynastii Qin 秦 (221 – 207 p.n.e.) emisje Pan Liang były kontynuowane na początku panowania Zachodniej Dynastii Han 西漢 (206 p.n.e. – 8 n.e.) przed wprowadzeniem monet Wu Zhu 五銖 w roku 118 p.n.e.

by ·0 Comments

Ban Liang 半两

Nominał: Pół Lianga

Dynastia: Zachodnia Dynastia Han 西漢 206 p.n.e. – 8 n.e.

Cesarz: –

Era panowania: –

Data emisji: –

Mennica: nieokreślona

Waga: 2,26g

Średnica: 23,5mm

Materiał: Brąz

Uwagi: Widoczna niespiłowana pozostałość „łodygi” po odłamaniu z drzewka menniczego. Monety te były odlewane w jednostronnych formach, gdzie grawerowana była strona formy z rysunkiem awersu, natomiast część formy od strony rewersu stanowiła płaska płyta.

Literatura: –

Awers (prawo – lewo): Ban 半 Liang 两

Rewers: czysty, bez znaków i napisów

W pierwszym okresie panowania Zachodnia Dynastia Han 西漢 (206 p.n.e. – 8 n.e.) kontynuowała po dynastii Qin 秦 (221 – 207 p.n.e.) emisje monet Ban Liang 半两 , by w roku 118 p.n.e. zastąpić je monetami Wu Zhu 五銖 .