Pięć Dynastii 五代 Późniejsza Dynastia Zhou 後周 Zhou Yuan Tong Bao 周元通寶

Po upadku Dynastii Tang 唐 (618-907) nadszedł niespokojny okres, podczas którego na północy Chin władzę sprawowało pięć następujących po sobie dynastii, zagarniając zbrojnie jedna po drugiej mandat niebios. Były to w porządku chronologicznym: Późniejsza Dynastia Liang (907-923), Późniejsza Dynastia Tang (923-936), Późniejsza Dynastia Jin (936-947), Późniejsza Dynastia Han (947-950) i Późniejsza Dynastia Zhou (951-960). Na południu w tym czasie pojawiło się dziesięć różnych królestw. Stąd epoce tej nadano nazwę Pięć Dynastii 五代 i Dziesięć Królestw 十國.

Pierwsze trzy dynastie emitowały monety w znikomych ilościach (są niezwykle rzadkie), a Kai Yuan Tong Bao 開元通寶 dynastii Tang pozostawały cały czas w obiegu. Dopiero Późniejsza Dynastia Han to okres obfitego mennictwa, kiedy to w dużych ilościach odlewa się monety Han Yuan Tong Bao 漢元通寶.

Za czasów ostatniej z Pięciu Dynastii, Późniejszej Zhou emitowane są monety Zhou Yuan Tong Bao 周元通寶. Są to jedyne monety przypisywane tej dynastii i o nich będzie niniejszy wpis.

W wyniku zamachu stanu, w roku 951, generał Guo Wei 郭威 obala ostatniego cesarza Późniejszej Han i ustanawia Późniejszą Dynastię Zhou przyjmując imię Tai Zu 太祖. Jak to już w historii Państwa Środka bywało, przeszkodą na drodze do odbudowy gospodarki po przejęciu władzy przez nową dynastię staje się niedobór miedzi potrzebnej do produkcji pieniędzy. Władze z początku nie emitują nowych monet, a będące w obiegu wciąż znikają z rynku i lądują w tyglach rzemieślników wytwarzających zastawy stołowe czy inne użytkowe przedmioty z brązu. Było to wówczas opłacalne, gdyż po przetopieniu miały one większą wartość niż same monety. Już podczas pierwszego roku panowania cesarza Tai Zu (pierwszy rok ery Guangshun 廣順 951–954), by uzdrowić sytuację z dostępnością kruszcu,  uchwalono prawo zabraniające tezauryzacji miedzi.

Kolejny krok ku poprawie stanu rzeczy podejmuje jego następca Shi Zong 世宗 (954-959). Rozpoczyna się proskrypcja buddyzmu i rekwirowanie brązowych przedmiotów z miejsc kultu. Do przetopienia w mennicach trafiają nie tylko święte posągi, ale dzwony, naczynia, drzwi czy pokrycia dachowe. Cesarz Shi Zong ponoć stwierdził, że sam Budda, który tak wiele poświęcił dla ludzkości, nie miałby nic przeciwko. Rok po jego wstąpieniu na tron zlikwidowano 3336 buddyjskich pagód. Kampanie takie były już przeprowadzane kilkakrotnie wcześniej (później także), choćby podczas ery Hui Chang, kiedy to w latach 845-846 z buddyjskich posągów pozyskiwano miedź do produkcji Kai Yuan Tong Bao.

Z tak pozyskanej miedzi Shi Zong 世宗 (drugi cesarz dynastii) w roku 955, drugim roku ery Xiande 顯德 (954–959), emituje monety Zhou Yuan Tong Bao 周元通寶. Wykonywane są bardzo starannie, co nadzorował osobiście.

Miedź dla mennic pozyskuje się również kupując ją za granicą lub przyjmując w daninie. Za tysiące rolek jedwabiu kupiono miedź m.in. w państwie Goryeo (Korea).

Stylistycznie Zhou Yuan Tong Bao bardzo wyraźnie nawiązują do monet Kai Yuan Tong Bao Tangów. W obu przypadkach inskrypcja nie wyrażała nazwy ery panowania, ale była hasłem propagandowym. Monety Późnej dynastii Zhou odlewane były podczas ery Xiande, natomiast zwrot Zhou Yuan Tong Bao, widniejący na awersie, znaczył tyle co „pierwsza legalna obiegowa moneta Zhou”. Monety produkowane w licznych wariantach z półksiężycami, kreskami czy kropkami na rewersach.

Awers Zhou Yuan Tong Bao (po lewej) i Kai Yuan Tong Bao (po prawej)

Monety Zhou Yuan Tong Bao, ze względu na „święte” pochodzenie metalu z jakiego zostały wykonane, stały się porządnymi przez wyznawców przedmiotami przynoszącymi szczęście. Egzemplarze tych emisji wyławiano z obiegu by służyły właścicielom jako amulety, ale również by przetapiać je z powrotem na buddyjskie posagi. Monety noszono takie, jakimi je odlano lub dodatkowo je grawerując. Aby nadążyć za popytem, gdy po zniesieniu przepisów proskrypcyjnych świątynie buddyjskie powróciły do funkcjonowania, zaczęto odlewać amulety pozostawiając awers monet, natomiast pusty rewers wypełniając niosącymi pomyślność symbolami czy wizerunkami. Praktyki takie rozpoczęto niedługo po emisjach Zhou Yuan, a świadczą o tym odkryte depozyty datowane na lata 960-975. Z czasem sama inskrypcja nabrała właściwości chroniących przed złem, a amulety zaczęły wielkością czy wyglądem oddalać się od monet. Amulety z napisem Zhou Yuan 周元 (początek Zhou) pozostają popularne do czasów Republiki, a także pojawiają się na terenie Japonii czy Wietnamu. Z czasem ludność zaczyna je identyfikować nie z Późniejszą Dynastią Zhou 後周 (951-960), a dynastią Zhou 周 (1122-222 rok p.n.e.) z okresu starożytności.

 

Na zdjęciu wyróżniającym wpis: Zhou Yuan Tong Bao 周元通寶, brąz, średnica 24,85-24,96mm, waga 3,52g. Hartill CCC 15.16.

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *