Fałszowanie monet wymyślono zaraz po nich. Na początku fałszowano monety na szkodę emitenta, wprowadzając np. do biegu monety o zaniżonej próbie czy wadze. Szlaki tu przetarł już Polikrates w VI wieku p.n.e. pokrywając złotem monety ołowiane. Gdy zaczęto monety kolekcjonować – zaczęto je fałszować na szkodę kolekcjonerów. Czy wszystkie monety nieoryginalne to falsyfikaty które tylko szkodzą jednym czy drugim? Otóż nie.
Pominę w tym wpisie wspomniane falsyfikaty monet na szkodę emitenta, bo czy szkodzą odpowiedź jest oczywista, choć z drobną uwagą: falsyfikaty takie mogą być uzupełnieniem, a może nawet podstawą kolekcji będąc świadkiem czasów w jakich obiegały oryginały, na wzór których je wykonano. To ważny kawał historii i wiedzy numizmatycznej.
Pozostają więc falsyfikaty czy kopie, produkowane nie w celu wprowadzenia ich do obiegu (celowo nie nazwałem ich w tym miejscu „na szkodę kolekcjonera”). Osobiście dzielę je na cztery kategorie. Kopie służące instytucjom takim jak muzea, falsyfikaty udające oryginalne monety, mające na celu wprowadzenie w błąd potencjalnego nabywcę, kopie monet należycie oznaczone przeznaczone na rynek. Jest jeszcze jedna grupa, ale tych precjozów niekiedy nie można nazwać falsyfikatami czy kopiami monet, gdyż za bardzo odbiegają jakością i wyglądem od pierwowzorów nie pasując tym samym do definicji jednych czy drugich. Kłóci się z tym również ich przeznaczanie. Na potrzeby wpisu nazwę je „pozostałe”, zakładając że wraz z pierwszymi trzema zaproponowanymi kategoriami wyczerpią temat. Przedstawię je po kolei.
Kopie muzealne.
Wiernie wykonane, posiadające oznaczenie iż to kopie lub nie. Pieczę nad nimi sprawuje muzeum lub inna instytucja, poza którą kopia nie powinna wypłynąć i znaleźć się na rynku w zasięgu ewentualnych nabywców. Tu dla mnie sprawa jest jasna. Przyjmując powyższe, nie są niebezpieczne, a wręcz pożyteczne, gdyż służą celom poznawczym gdzie oryginały z różnych powodów są nieosiągalne.
Talar Franciszka I – Kopia w Muzeum Narodowym w Szczecinie
Falsyfikaty
W zamiarze jak najwierniej odzwierciedlające oryginał, zdecydowanie na szkodę kolekcjonerów. Brak jakiegokolwiek oznaczenia iż nie są oryginałem. Oczywiście produkowane w celu zarobienia na nieświadomym amatorze monet. W rzeczywistości lepiej lub gorzej naśladujące oryginały. Niekiedy naprawdę dobre fałszerstwa uchodzą uwadze dużych i znanych sprzedawców, w tym domów aukcyjnych. Zdarza się że po publikacji katalogów są wyławiane i zgłaszane przez osoby doskonale obeznane w temacie i zostają wycofane z aukcji. Na temat falsów można się sporo dowiedzieć m.in. na forum TPZN, tutaj: http://forum.tpzn.pl/index.php/board,37.0.html , tu z kolei przykład z 9 aukcji GNDM: https://www.youtube.com/watch?v=1V7_Os4M66Q&feature=youtu.be
Co jest przedmiotem twórców i producentów falsyfikatów? Wszystko. Monety polskie od dwuzłotówek okolicznościowych, słynnych GNów, poprzez popularne monety typu 200zł XXX Lat PRL, lustrzanki, po drogie i unikalne monety Polski Królewskiej, Międzywojnia itd. Reszta świata też praktycznie cała od Antyku po dziś. W czerwcu tego roku na rodzimej, największej platformie transakcyjnej, na aukcji dużego domu aukcyjnego sprzedano chiński falsyfikat 2 zł z 1996 roku z wizerunkiem Zygmunta II Augusta za bagatela 394zł – czy dokonano zwrotu nie wiem, jeżeli kupujący wystąpił z takowym to z pewnością tak. Aukcję można zobaczyć w archiwum: https://archiwum.allegro.pl/oferta/iii-rp-2-zlote-1996-zygmunt-ii-august-st-2-i8194195596.html
Jestem przeciwnikiem produkcji i dystrybucji wszelkich rzeczy mogących wprowadzić nabywców w błąd.
Poniżej kilka przykładów:
Próbne 10zł 1960 rok
Współczesny falsyfikat
Talar Stanisława Augusta Poniatowskiego
Współczesny falsyfikat
50 Wen, Cesarz Wenzong dyn. Qing
Współczesny falsyfikat
Odpowiednio oznaczone kopie monet
Kopie odpowiednio oznaczone, nie robiąc krzywdy nabywcy, mogą uzupełnić zbiór w momencie problemów ze zdobyciem oryginału, lub gdy ten przewyższa budżet nabywcy jaki może przeznaczyć na jego zakup. Są osoby zbierające kopie monet np. dla celów edukacyjnych. Szczegółem najważniejszym, który definiuje cel funkcjonowania takiego wyrobu jest wyraźnie oznaczenie że to nie oryginał. Oznaczenia są różne, np. „copy”, „kopia”, „replika”, „f”, itp. Jestem jak najbardziej za funkcjonowaniem tego rodzaju wyrobów na rynku.
Współczesna kopia/replika Grosza Gdańskiego z 1577 roku
w srebrze oznaczona próbą kruszcu
Pozostałe
Do pozostałych zaliczyłbym wszelkie niby-monety, moneto-podobne pamiątki dla turystów itd, których wygląd, parametry etc. odbiegają od oryginałów na tyle, by nie przypominać ich nawet mało zaawansowanym amatorom. I tu jestem za. Nabywane często w muzealnych sklepikach, pomagają utrwalić wspomnienia, a w niektórych rękach mogą być przyczynkiem do poważniejszego zainteresowania się numizmatyką, przy okazji nie robiąc nikomu żadnej szkody i nie rujnując portfela.
